Jednakowe słowo dla nas i dla was
List 138 uczonych i zwierzchników muzułmańskich do przywódców chrześcijaństwa
Bezprecedensowa deklaracja na temat chrześcijaństwa „Jednakowe słowo dla nas i dla was” opublikowana została z okazji zakończenia Ramadanu, 13 października w języku angielskim i arabskim. Poniżej publikujemy oficjalne, przygotowane przez autorów listu, streszczenie i skrót – to fragment przygotowanego specjalnie dla „Więzi” przez znawców islamu – dr Agatę Skowron-Nalborczyk i ks. dr. Stanisława Grodzia SVD – jedynego polskiego tłumaczenie całości tekstu. Powstało ono na podstawie oficjalnej wersji dokumentu dostępnej na stronie jordańskiej Królewskiego Instytutu Badań nad Myślą Muzułmańską Al al-Bajt (http://www.acommonword.org lub http://www.acommonword.com).
Aby pomóc w zrozumieniu tego dokumentu obok umieszczamy fragment tekstu islamisty, ks. Adama Wąsa SVD, który tłumaczy znaczenie tego dokumentu dla dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego. Cały tekst – podobnie jak pełną wersję tłumaczenia muzułmańskiego listu – znajdą Państwo w styczniowym numerze miesięcznika „Więź”.
Redakcja
W imię Boga Miłosiernego i Litościwego!
Jednakowe słowo dla nas i dla was
(streszczenie i skrót)
Muzułmanie i chrześcijanie stanowią razem znacznie ponad połowę ludności świata. Bez pokoju i sprawiedliwości miedzy tymi dwiema społecznościami religijnymi nie może być mowy o pokoju na świecie. Przyszłość świata zależy od pokoju pomiędzy muzułmanami a chrześcijanami.
Istnieje już podstawa dla tego pokoju i zrozumienia. Jest to część najbardziej fundamentalnych zasad obu wyznań: miłość Jedynego Boga oraz miłość bliźniego. Te zasady występują w bardzo wielu miejscach świętych tekstów islamu i chrześcijaństwa. Jedyność Boga, konieczność miłowania Go i konieczność miłości bliźniego są zatem wspólną płaszczyzną islamu i chrześcijaństwa. Przytoczymy tylko kilka przykładów.
O Jedyności Boga Bóg tak mówi w Świętym Koranie: On – Bóg Jeden, Bóg Wiekuisty! Nie zrodził i nie został zrodzony! Nikt Jemu nie jest równy! (Al-Ichlas 112-1-2). O konieczności miłości Boga Bóg mówi w Świętym Koranie: Wspominaj imię twego Pana i poświęć Mu się całkowicie! (Al-Muzammil 73:8). O konieczności miłości bliźniego prorok Mahomet (niech Bóg obdarzy go pokojem i chwałą) powiedział: Żaden z was nie będzie miał wiary dopóki nie będzie miłował swego bliźniego tak, jak kocha samego siebie.
W Nowym Testamencie Jezus Chrystus (niech Bóg obdarzy go pokojem) powiedział: Słuchaj, Izraelu, Pan Bóg nasz, Pan jest jeden. Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą. Drugie jest to: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Nie ma innego przykazania większego od tych (Mk 12:29-31).
W Świętym Koranie Bóg Najwyższy nakazuje muzułmanom wystosowanie następującego wezwania do chrześcijan (i Żydów – ludów Księgi):
Powiedz: „O ludu Księgi! Dochodźcie do słowa jednakowego dla was i dla nas: abyśmy nie czcili nikogo innego, jak tylko Boga, abyśmy nie dodawali Jemu niczego za współtowarzyszy i aby jedni z nas nie brali sobie innych jako panów, poza Bogiem.” A jeśli oni się odwrócą, to powiedzcie: „Bądźcie świadkami, że my jesteśmy całkowicie poddani!” (Al-Imran 3:64)
Słowa abyśmy nie dodawali Jemu niczego za współtowarzyszy odnoszą się do Jedyności Boga, a słowa abyśmy nie czcili nikogo innego, jak tylko Boga odnoszą się do całkowitego oddania Bogu. Stąd odnoszą się one do Pierwszego i Największego Przykazania. Zgodnie z jednym z najstarszych i najbardziej autorytatywnych komentarzy do Świętego Koranu słowa aby jedni z nas nie brali sobie innych jako panów, poza Bogiem znaczą: „nikt nie powinien podporządkować się innemu, jeśli znaczyłoby to niepodporządkowanie się temu, co nakazał Bóg”. To odnosi się z kolei do Drugiego Przykazania, gdyż sprawiedliwość i wolność religii są najważniejszą częścią miłości bliźniego.
Zatem posłuszni Świętemu Koranowi my, jako muzułmanie, zapraszamy chrześcijan, aby spotkali się z nami na podstawie tego, co jest wspólne dla nas, co jest także najbardziej fundamentalne dla naszej wiary i praktyki: na gruncie dwóch przykazań miłości.
Adam Wąs SVD
Muzułmańska Nostra aetate?
(fragmenty)
Dokument można uznać za krok milowy w muzułmańskim podejściu do dialogu. Nie jest to jeszcze „przewrót kopernikański” na miarę soborowej deklaracji „Nostra aetate”, która pozwoliła katolikom na wypracowanie teologicznych podstaw dialogu międzyreligijnego, lecz stanowi na pewno przełom w relacjach chrześcijańsko-muzułmańskich. Wskazuje nowe perspektywy i daje możliwości rozwoju dialogu. Nie ma on charakteru polemicznego, jak wiele dokumentów i debat między naszymi religiami w przeszłości, lecz utrzymany jest w serdecznym i zapraszającym tonie. Cechy te – podobnie jak użycie cytatów z Pisma Świętego i refleksyjny charakter – dostrzega w dokumencie i docenia nawet krytyczny wobec teologicznego dialogu z islamem przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego kard. Jean-Louis Tauran. Dokument zawiera też swoisty apel o pokój i harmonijne życie w różnorodności.
List jest niewątpliwie wydarzeniem bez precedensu. Po raz pierwszy w historii muzułmanie reprezentujący różne nurty, środowiska i ugrupowania wspólnie zajęli pozytywne stanowisko wobec podstawowej prawdy wiary i zasad etycznych, które dzielą z chrześcijanami. Przygotowania i prace redakcyjne nad tekstem przyczyniły się do swego rodzaju dialogowego zjednoczenia muzułmanów. Połączone głosy świata muzułmańskiego, mówiące o miłości i dialogu, stanowią przeciwwagę dla krzyku ekstremistów i tych, którzy nawołują do przemocy i nienawiści. Przesłanie to jest tym samym odpowiedzią na pytanie o zaangażowanie się w dialog międzyreligijny strony muzułmańskiej, której tak często zarzuca się bierność i zachowawczość. Ten dialog pomiędzy wyznawcami obu religii nie może być inspirowany strategią polityczną, lecz imperatywem teologicznym ukształtowanym przez wiarę w Boga i miłość do Niego (…).
Dokument pojawia się w okresie, kiedy w stosunkach chrześcijańsko-muzułmańskich wyczuwa się pewien impas. Dlatego nie chce on być jedynie elementem dialogu między wybranymi przywódcami religijnymi, lecz zamierza zainspirować muzułmanów i chrześcijan do krytycznej i powszechnej refleksji nad ich tradycjami. Sygnatariusze podkreślają, że liczebnie wyznawcy obu religii stanowią ponad połowę ludzkości, w których z jednej strony drzemie ogromny potencjał możliwości, a z drugiej – ciąży na nich odpowiedzialność za losy świata. Wzajemne zbliżenie środowisk muzułmańskich, jak również wskazanie możliwości podjęcia dialogu z chrześcijanami, nadaje dokumentowi wyjątkowy charakter. Wskazując wspólną płaszczyznę dialogu dla muzułmanów i chrześcijan oraz pośrednio Żydów, dokument jest ogromnie ważnym krokiem jednoczącym religie monoteistyczne.
W końcowej części dokument zawiera pełną nadziei konkluzję. Akceptując istniejącą różnorodność, zachęca do konkurowania wyznawców obu tradycji w czynieniu dobra.
Adam Wąs SVD
ur. 1963. Arabista i islamista, misjonarz-werbista, dyrektor Centrum Dialogu Kultur i Religii w Pieniężnie. Absolwent Pontificio Istituto di Studi Arabi e d’Islamistica w Rzymie i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, studiował też w Mafraq (Jordania), St. Augustin (Niemcy), Londynie, Kairze, Tunisie i Nairobi. W latach 1991-1994 misjonarz w Kenii. Wykładowca religiologii i wiedzy o islamie w Misyjnym Seminarium Duchownym Księży Werbistów w Pieniężnie (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie). Od 2006 roku Członek Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi przy Radzie ds. Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski. Mieszka w Pieniężnie.
Tekst pochodzi z miesięcznika „Więź” (grudzień 2007)
