Ksiądz Tadeusz – ikona cierpiącego Chrystusa

Zrobiłem dziś duży wywiad z księdzem Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim. Rozmawialiśmy w krakowskim IPN-ie. Wstrząsający obraz kapłana samotnie zmagającego się o prawdę w Kościele polskim. Rozmawialiśmy o lustracji, o jezuitach bohaterach i agentach, o biskupach uwikanych we współpracę z SB, o trudnej, choć pełnej wzajemnego szacunku relacji ks. Tadeusza z kardynałem Dziwiszem. Ksiadz Tadeusz zaszczuwany i wyśmiewany przez częśc swego klerykalnego środowiska i niektórych biskupów, czy zakonnych przełożonych, jednocześnie wspierany przez krąg przyjaciół świeckich i duchownych, którzy składają się na utrzymanie kapłana, formalnie przebywającego na bezpłatnym urlopie. Niezrozumiały skandal bojkotu kościelnych historyków duchownych z PAT, którzy pomimo decyzji kardynała Dziwisza, by opracowywać akta duchownych w IPN-ie, od lutego nie pojawili się ani razu w krakowskim IPN.

Dzięki temu jednemu spotkaniu więcej nauczyłem się o Kościele niż w ciągu ostatnich lat. Zrozumiałem, że część naszych słabości, jakiś bezwład eklezjalny, lęk przed wolnością i przejrzystością Kościoła i jego duchownych bierze się również z uwikłania wielu kapłanów i części Episkopatu we współpracę agenturalną z SB. Baliśmy się zradykalizować przejrzystość wśród duchownych, by się nie ujawniła skala naszej współpracy z SB. Wstydziliśmy się Ojca Świętego, nie chcieliśmy pokazać mu prawdy o nas, by Go nie zasmucać. Cierpiała na tym nie tylko sprawiedliwość, ale też misja ewangelizacyjna Kościoła, który sam unikając prawdy nie mógł jej głosić z pełną mocą i wiarygodnością. Nie tylko polskie społeczeństwo było zsowietyzowane, ale Kościół również, do dziś jeszcze szantażowany przez byłych SB-eków. Opowieść ksiedza Tadeusza pokazuje Kościół w sytuacji krytycznej z całym dramatem zróżnicowanych postaw bohaterów.

Po dwukrotnym przesłuchaniu nagrania wywiadu doszedłem do wniosku, że warto by było zrobić książkę, wywiad-rzekę z ks. Zaleskim o jego perypetiach w ujawnianiu prawdy o Kościele. Ta książka pokazałaby nasz kościół po Janie Pawle II. Lustracja to nie tyle historia, ważniejsze co lustracja ujawnia o nas i Kościele teraz.
Zaprosiłem Tomka Terlikowskiego do tego projektu i otrzymałem wstępną i chętną zgodę księdza Tadeusza na taką książkę.

To, że trzeba taką książkę zrobić, nie ulega dla mnie najmniejszej wątpliwości. Ta książka może jeszcze bardziej wstrząsnąć Kościołem niż prace historyków i samego ks. Zaleskiego o działaniach SB w PRL wśród duchownych. Książka o tym, jak Kościół zareagował na odkrycie własnej grzeszności i zdrady. Najbardziej wstrząsająca jest samotność księdza Tadeusza na tle kilkudziesięcu tysięcy polskich duchownych, nikt inny nie odważył się zaryzykować konfliktu z klarykalną korporacją i atakiem byłych agentów SB wciąż niejednokrotnie umocowanych w strukturach władzy kościelnej.

Jak ja się teraz czuje? Mam wywiad lepszy i głębszy niż te, które dotąd z ks. Zaleskim czytałem, bo była to rozmowa dwóch duchownych, którzy kochają Kościół i rozumieją zło, które się wydarza. Obaj też w latach osiemdzięsiątych byliśmy represjonowani przez SB, a ksiądz Tadeusz pobity prawie na śmierć.

Nie wiem, co zrobić z tym tekstem. Czuję się nieomal jak w stanie wojennym z plikiem bibuły w plecaku. Nie wiedziałem, że dożyję takiego czasu w wolnej Polsce i Kościele jako człowiek i duchowny, nie wiedziałem, że jako duchowny stanę przed dylematem: czy ujawnić prawdę i stanąć publicznie po stronie człowieka-kapłana, który cierpi za prawdę, czy uchylić się i pozostać posłusznym poleceniom, których nie rozumiem. I tu nie chodzi o ujawnienie nazwisk i działalności duchownych agentów, w tym jezuitów – to ważne, ale nie kluczowe i mniej interesujące – ale tym, co mnie przeraziło jest cały mechanizme zaniechania i faktycznego uciekania od prawdy w Kościele. Realnie jest tak, że poza pisaniem od prawie roku memoriału w Kościele prawie nic nie robi się w sprawie lustracji duchownych. Działają nieliczne jednostki i komisje w warunkach ciągłej presji biskupów, przełożonych i wielu współkapłanów, by nic nie ujawnić, albo odwlekać w nieskończoność te sprawy. Za deklaracjami biskupów nie idą często żadne konkretne działania. Lustracji w polskim Kościele dokonają głównie świeccy historycy, którzy działają poza kontrolą władz kościelnych. Sam Kościół okazuje się maruderem, niezdolnym do samooczyszczenia z kłamstwa i zdrady. I to jest najbardziej wstrząsające.

Rozumiem i szanuję kardynała Stanisława Dziwisza, jest moim ordynariuszem, wierzę też, że kardynał chce prawdy, a jednocześnie chce zabezpieczyć godność swych współbraci w kapłaństwie, choćby agentów SB. Wierzę też, że wczorajsza wizyta Kardynała u ks. Tadeusza w Radwanowicach nie była taktycznym gestem, ale aktem pojednania i pogłębienia wzajemnego zrozumienia. Ale też całym sercem jestem z księdzem Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim, samotnym i poniewieranym bohaterem Kościoła polskiego. Dla mnie, jak dla wielu duchownych i wiernych, to właśnie ksiądz Tadeusz jest ikoną Kościoła w Polsce, bardziej niż lustracyjny memoriał biskupów, to właśnie ten poniewierany i wyśmiewany kapłan jest prawdziwym drogowskazem i gwarantem stawania w prawdzie naszego Kościoła.

Nie wiem jeszcze co zrobię z tym wywiadem, którego nie mogę opublikować, ale jedno wiem na pewno: od dziś staję publicznie po stronie księdza Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego. Oddaję mu hołd jako człowiekowi i kapłanowi, który rozpoczął proces ujawniania bolesnej prawdy w polskim Kościele na przekór naszemu klerykalnemu tchórzostwu, oportunizmowi, a nieraz jawnej wrogości niektórych z nas. To ksiądz Tadeusz jest dziś ikoną Chrystusa cierpiącego w polskim Kościele. Zapraszam też innych duchownych i świeckich wiernych do solidarnego i jawnego wsparcia księdza Tadeusza, który wciąż potrzebuje naszego publicznego świadectwa. Pamiętajmy też, że od miesięcy jest on bezrobotnym kapłanem, który nie zawsze ma na chleb.