Wprowadzenie do Debat “Polska tolerancja” – Portal Tezeusz

Drodzy Państwo!

Poniższy tekst proszę potraktować jako wprowadzenie do całości Debat Tezeusza. Znajdziecie tu informacje o sensie debat, ich adresatach, formule, nagrodach, partnerze i patronach medialnych, źródłach finansowania, kontakcie z moderatorem.

Cele Debat

Po pierwsze: uważamy, że dotychczasowy dominujący paradygmat radzenia sobie w Polsce z problemami pluralizmu i wielokulturowości, poprzez umacnianie własnych tożsamości i obronę interesów w antagonizmie, a nierzadko nieubłaganej wrogości wobec innych, jest głęboko destruktywny i degradujący, zarówno dla jednostek, jak i dla grup oraz całego społeczeństwa polskiego w integrującej się Europie i globalizującym się świecie.

Chcemy spróbować wprowadzić do polskiej debaty publicznej inspirację i nadzieję zmiany dotychczasowego destruktywnego paradygmatu tworzenia wspólnoty, jej relacji wewnętrznych i zewnętrznych. Mówiąc prosto: mamy dość życia w Polsce, w której naszą codziennością, zwłaszcza w życiu publicznym, jest nierzadko wzajemna postawa pogardy, niechęci, wykluczenia, piętnowania, dyskryminacji, podejrzliwości, manipulacji, antagonizowania, a nawet symbolicznego likwidowania oponentów.

Wierzymy, że Polska jako społeczeństwo dojrzewa do zmiany swojego wspólnototwórczego paradygmatu na bardziej dialogiczny i konsensualny, w którym nieunikniony konflikt i napięcie między różnymi grupami, stanowi życiodajne źródło nowej wiedzy i intensyfikacji wzajemnych relacji oraz znajdowania głębszych płaszczyzn porozumienia i sensowniejszych granic niewyniszczającej konfrontacji. Wierzymy w Polskę solidarną i bardziej tolerancyjną, której fundamentem jest wzajemny szacunek państwa i grup dla wolności drugiego człowieka i przyjazna, choć niepozbawiona krytycyzmu, tolerancja dla jego szeroko pojętej odmienności. Wielokulturowość i pluralizm polskiego społeczeństwa, otwartego na przyjazne relacje z innymi narodami i kulturami, a jednocześnie rozwijającego swą niepowtarzalną tożsamość i tradycję, są źródłami naszej nadziei i wyzwaniem do budowania bardziej przyjaznej wspólnoty.

Po drugie: pragniemy pokazać, że nikt nie ma monopolu na tolerancję, a postawa podejrzliwości i niechęci wobec autentycznej tolerancji jest nieuzasadniona w środowiskach chrześcijańskich i katolickich. Tolerancja w Polsce wydaje się być wciąż słabo rozumiana i niejednokrotnie manipulacyjnie praktykowana ze szkodą dla jej rzeczników, oponentów oraz pośrednio nas wszystkich. Co przez to rozumiemy?

Z jednej strony wydaje się, że część środowisk lewicy, zwłaszcza homoseksualnych, pragnie uczynić z tolerancji wehikuł uniwersalizujący własną partykularną ideową agendę i chce, aby bezwarunkowa akceptacja pewnych postaw i praw stała się głównym, a nawet jedynym kryterium bycia człowiekiem i środowiskiem tolerancyjnym. Z drugiej strony część polskiej prawicy i nurtów tradycyjnego katolicyzmu jest sceptyczna wobec tolerancji, ponieważ uważa, że jest ona jedynie rodzajem zakamuflowanego totalitaryzmu środowisk laickich i lewicowych. A jednocześni uważa się, że akceptacja tolerancji jako ważnej normy etycznej byłaby „zdradą” wierności Prawdzie objawionej i sprzeczna z pewną autorytarną koncepcją relacji społecznych i światopoglądowych, która domaga się, aby „poganie” (inni) wpierw się nawrócili, aby ich zacząć tolerować, albo toleruje się ich jako “zło konieczne” i przejściowe.

Obie te postawy, choć zawierają cenne intuicje tolerancji i możliwych manipulacji jej znaczeniem wydają nam się zbyt jednostronne i wymagają pełniejszego, bardziej zniuansowanego ujęcia, które chcemy podczas Debat wspólnie odnaleźć.

Po trzecie: chcemy pogłębić i rozwinąć pozytywne rozumienie i praktykowanie tolerancji. Wydaje się, że współcześnie nastąpił wyraźny awans znaczeniowy samego pojęcia „tolerancja” i praktyk z nią związanych. To znaczy historyczny negatywny sens tolerancji jako wytrwałego znoszenia się różnych grup wyznaniowych w imię pokoju społecznego ulega, zwłaszcza od drugiej połowy XX wieku wyraźnemu upozytywnieniu i rozszerza swój zakres. Według nas współczesna tolerancja staje się spadkobierczynią Tomaszowej caritas i przybiera w postchrześcijańskim świecie Zachodu formę „zsekularyzowanej miłości społecznej bliźniego” obejmującej stopniowo nieomal wszystkie dziedziny społecznych i kulturowych napięć na tle różnic miedzy jednostkami i grupami.

Tolerancja staje się jednym z imion „trudnej miłości” o charakterze nieseksualnym: akceptacji, szacunku wobec tych, którzy jako radykalnie inni są dla nas wyzwaniem moralnym, psychologicznym, tożsamościowym, itp, i których nie potrafimy lub nie chcemy spontanicznie kochać, akceptować i szanować. Akceptujemy ten znaczeniowy awans tolerancji jako ważny fakt społeczny i kulturowy współczesności, i szukamy szans dialogu między chrześcijanami a środowiskami laickimi i inaczej wierzącymi, aby znaleźć pozytywny konsensus budowania pluralistycznej wspólnoty ocalającej odmienne tożsamości i wzbogacającej się poprzez wzajemny dialog, a niekiedy konfrontację.

Po czwarte: Pragniemy odnaleźć granice tolerancji, jako istotny wymiar jej autentycznego sensu i tamę wobec praktyk manipulacyjnego jej używania. Tolerancja nie jest bezwarunkową akceptacją każdej postawy i zachowania, ani też nie jest obojętnością i biernością wobec kogokolwiek. Źródłem tolerancji jest bezwarunkowa akceptacja każdego człowieka w jego i jej istnieniu, właśnie i tylko dlatego, bo jest ludzką istotą godną naszej miłości, szacunku i wsparcia. Jeśli akceptujemy czyjąś odmienność wierzeń, poglądów, pochodzenia etnicznego i rasowego, sytuacji zdrowotnej, kondycji materialnej, statusu wykształcenia, preferencji seksualnych, odmienności płci, itd. to, choć nieraz to trudne, czynimy to w imię tej źródłowej tolerancji człowieka, jako istoty ludzkiej.

Granice tolerancji stanowią postawy i zachowania sprzeczne z normami moralnymi odnajdowanymi we wnętrzu naszych sumień i etycznych konsensach wspólnot, do których należymy. Odnalezienie pozytywnego sensu granic tolerancji i zgody na nieuniknione napięcia pomiędzy trudną akceptacją drugiego człowieka (również siebie), a bolesną niezgodą na zło, które czyni (również moje) stanowi istotny wymiar naszych poszukiwań.

Nie wiemy jaki kształt i treść “polskiej (nie?)tolerancji” wyłoni się z całości 13 Debat. Ostatecznie zadecydują o tym teksty Autorów i Autorek oraz nasze dyskusje. Nie jesteśmy naiwni. Być może okaże się, że tolerancja w Polsce jest jedynie mrzonką, pijarem i walką partykularnych ideowych agend różnych środowisk, czymś zbyt delikatnym i kruchym, by stać się ważną normą i wymiarem społecznego i kulturowego życia w Polsce. Jesteśmy przygotowani też na porażkę, jeśli paradygmat destruktywnych konfliktów okaże się jednak dominujący w Polsce i dostrzeżemy to w trakcie Debat. A może tym, czego szukamy nie będzie tolerancja, ale zupełnie nowe ujęcie społecznych relacji, coś dotąd słabo rozpoznawalnego, ale od niej ważniejszego? Debaty o tolerancji są podróżą w nieznane rejony polskiej nieświadomości i szansą na wzbogacenie samoświadomości Polaków. Zapraszamy Was do podjęcia ryzyka tej ekscytującej przygody rodzącej możliwą przemianę społeczno-kulturową na większą skalę.

Dla kogo robimy Debaty?

Dla Was. Dla Polski. Dla Europy. Dla świata. Dla każdego człowieka dobrej woli, który chce z nami przeżyć piękną i trudną przygodę tolerancji. Nie lęka się myśleć, rozmawiać, mieć własne zdanie, jest otwarty na zmianę punktu widzenia i dostrzeganie innych. Wierzymy, że udział w Debatach, zwłaszcza aktywny i regularny, może wspomóc w każdym człowieku potencjał stawania się kimś lepszym i zdobyć unikalną wiedzę o obecnym szczególnym momencie historyczno-kulturowym Polski i świata.

Z kim robimy Debaty?

Tezeusz jako Fundacja i portal zatrudnia w różnej formie do Debat ok. 50 osób: pisarzy, publicystów, informatyków, grafików, redaktorów, korektorów, lektorów, tłumaczy.

Naszym głównym partnerem jest Laboratorium Więzi, kierowane przez Zbigniewa Nosowskiego: pomagają nam merytorycznie, personalnie, organizacyjnie i promocyjnie. Zamierzają też stworzyć specjalny numer Więzi o tolerancji. Nasi patroni medialni to: Rzeczpospolita (co tydzień publikują wybrane teksty z Debat wersji papierowej, i całość materiałów w sekcji on line http://www.rp.pl/polskatolerancja ), Polskie Radio Program I (Jedynka), która chce raz w tygodniu przez trzy miesiące tworzyć audycję korzystające z tematów i autorów tekstów do Debat, Tygodnik Powszechny będzie publikował wybrane teksty u siebie, Telewizja Polska – Kraków zrobi różnoraki materiał informacyjny i publicystyczny w oparciu o Debaty, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie rozpropaguje Debaty w swoim środowisku akademickim.

Jednak najważniejszym naszym partnerem są Czytelnicy, a zwłaszcza aktywni Uczestnicy i Uczestniczki Debat: w dużym stopniu to od Was zależy, czy ten włożony niemały trud okaże się w dostatecznym stopniu inspirujący i prowokujący, byście chcieli wraz z nami zmierzyć się z kwestią tolerancji w całym bogactwie jej odniesień.

Kto nam pomaga finansowo?

Debaty Tezeusza „Polska Tolerancja” są dofinanswywane przez Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO) w ok. 90%. Całość projektu ma wartość ok. 105 tys. zł. Uznano nasz projekt za bardzo obiecujący dla budowy społeczeństwa obywatelskiego, nowatorsko wykorzystujący Sieć i promujący równość szans różnych środowisk. W szerszym kontekście „stoi” za tym Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, które w ramach umów akcesyjnych z Unią Europejską przeznacza określone środki na budowę społeczeństwa obywatelskiego. Jest to projekt non-profit, czyli nie zarabiamy na nim jako Fundacja.

Programowo, instytucjonalnie i personalnie nie jesteśmy zależni od żadnej partii politycznej, instytucji rządowej, organizacji religijnej, grupy biznesu, czy wpływowego medium. Nikt nie podpowiada nam pytań, tematów, listy zapraszanych Autorów, itp. To jest nasz w pełni nasz autorski program jako Fundacji Tezeusz, który realizujemy zupełnie swobodnie, zobowiązani jedynie wobec grantodawcy do solidnego jego przeprowadzenia i uczciwego finansowego rozliczenia.

Formuła Debat:

Polska Tolerancja to cykl 12 tematycznych debat internetowych w portalu Tezeusz.pl i innych miejscach w Sieci, oraz ich mutacji w prasie, radiu i telewizji. Debaty rozpoczynają się w każdy poniedziałek i trwają tak długo, jak długo Dyskutanci będą rozmawiać. Moderator podsumowuje tekstem i audiowizualnie każdą debatę po ok. 5 dniach od jej rozpoczęcia.

Zapraszamy najlepszych. Teksty inicjujące każdą debatę (3-4) piszą zapraszani przez nas Autorzy i Autorki, eksperci w danej dziedzinie, reprezentujący szerokie spektrum światopoglądowe i osoby publicznie rozpoznawalne. Przed napisaniem tekstu Autorzy i Autorki otrzymuję od nas zestaw pytań i prosimy ich o uwzględnienie ich (przynajmniej niektórych) podczas pisania tekstu. Zestaw pytań do wszystkich debat jest jawny dla wszystkich i zamieszczony na stronie Tezeusz.pl i innych miejscach w Sieci, m.in. http://www.rp.pl/polskatolerancja . Obok wypowiedzi znanych ekspertów publikujemy też teksty a nadesłane od Czytelników, które uznaliśmy za godne uwagi. Każdej debacie towarzyszy tłumaczenie cennego tekstu obcojęzycznego odnoszącego się do konkretnego tematu i wprowadzającego szerszą zagraniczną perspektywę. Tekstów ekspertów i tłumaczeń można też słuchać w formie audio.

Nie cenzurujemy w żadnym stopniu wypowiedzi Autorów i Autorek tekstów wprowadzający do Debat odnoszących się krytycznie wobec Kościoła, katolicyzmu czy chrześcijaństwa: gwarantujemy im pełną swobodę wypowiedzi. W pełni akceptujemy też teksty krytyczne wobec tolerancji, czy reprezentujące zupełnie inne jej ujęcie niż nasze, jako gospodarzy.

Ten bogaty materiał jest inspiracją dla komentarzy i dyskusji poniżej tekstów: Wasze komentarze pisane pod jednym tekstem będą się ukazywać jednocześnie pod wszystkimi tekstami, aby dyskutujący i czytelnicy mieli natychmiastowy wgląd w całość debaty, jak podczas debat w realu. Jako moderator będę czuwał, żeby podczas dyskusji nie przekraczano zwyczajowych granic kulturalnej dyskusji. Może być ostro, ale bez chamstwa i poniżania oponentów.

Na Autorów i Autorek najaktywniejszych i piszących najciekawsze komentarze lub teksty wokół każdej debaty czekają cenne nagrody książkowe: nagrodzeni będą mogli sami wybrać książki w kwocie ok. 70 zł. Nagrody przyznaje moderator: można je zdobywać wielokrotnie podczas cyklu debat, na ogólną kwotę ok. 900 zł. Co tydzień będę ogłaszał nazwisko osoby nagrodzonej. Ponadto, najaktywniejszym dyskutantom zfinansujemy przyjazd i jednodniowy pobyt w Warszawie na podsumowującej debacie stacjonarnej 13 grudnia br.

Dotychczasowi blogerzy i komentarzy Blogów Tezeusza mają na stronie Debat te same loginy, a dyskutanci nowi mogą szybko i łatwo zarejestrować się na Debatach, aby komentować.

Jeśli jakieś medium, chciałoby skorzystać z naszych tekstów: można publikować ich skróty (ok. 20 % objętości) z podaniem linku do tekstu oryginalnego w Tezeusz.pl. W przypadku chęci publikacji całości któregoś z tekstów, prosimy o kontakt z Redakcją Tezeusza.

W jakichkolwiek sprawach związanych z Debatami możecie się kontaktować albo wprost ze mną, jako moderatorem: polska.tolerancja@tezeusz.pl albo pisać na adres Redakcji: redakcja@tezeusz.pl

Życzę Wam owocnego udziału w Debatach Tezeusza „Polska Tolerancja”.

Andrzej Miszk

koordynator projektu i moderator Debat „Polska Tolerancja”

Plan debat*

Źródła i kondycja polskiej tolerancji – Debata wprowadzająca– 6 września
Tolerancja w świecie polityki – 13 września
Tolerancja społeczna: ubodzy i bogaci, słabiej wykształceni i wysoko wykształceni – 20 września
Tolerancja religijna i światopoglądowa – 27 września
Tolerancja wobec osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu, itp. – 4 października
Tolerancja między osobami o odmiennej płci: kobiety i mężczyźni – 11 października
Tolerancja między wsią a miastem – 18 października
Tolerancja wobec mniejszości narodowych i etnicznych – 25 października
Tolerancja wobec osób o innej orientacji seksualnej – 8 listopada
Tolerancja wobec osób niepełnosprawnych – 15 listopada
Tolerancja wewnątrz Kościoła katolickiego – 22 listopada
Tolerancja między zwolennikami i przeciwnikami aborcji – 29 listopada.
Polska tolerancja – stacjonarna debata podsumowująca – Kraków lub Warszawa 13 grudnia