Żyjemy w czasie bez nadziei. Nie wierzymy, że z czasu w przyszłości wyłoni się sprawiedliwszy świat i lepszy człowiek. Upadły świeckie mesjanizmy i utopie. Pozostała jedynie minimalistyczna wiara w dobrobyt i bezpieczeństwo. Przetrwać i zabawić się w interwałach konieczności i lęku. Nadzieja eschatologiczna nawet dla wierzących nie ma już większego znaczenia i nie wywiera wpływu na nasze codzienne wybory. Religijne zabiegi wokół wieczności są niskoskładkową polisą „na wszelki wypadek”. Nikt też nie spodziewa się, że kościoły chrześcijańskie zmienią bieg zdarzeń, zbudują sprawiedliwszy świat i staną się zarzewiem przemiany duchowej ludzkich rzesz. Zapowiadana co rusz „wiosna chrześcijaństwa” czy pokładanie nadziei w kolejnych pokoleniach młodych okazały się jedynie przyjaznym życzeniem i zaklinaniem przyszłości.
Upadkowi globalnych nadziei towarzyszy upadek nadziei człowieka prywatnego. Oba te procesy są organicznie ze sobą związane. Człowiek prywatny, który nie wierzy w moralną przyszłość świata i człowieka, jest osłabiony w wierze we własne możliwości moralnego i duchowego rozwoju. Banalność pragnień obecnego pokolenia młodych Polaków, ich całkowity i zupełnie bez-wstydny oportunizm i pragmatyzm, wyraża dość dobrze ten powszechny upadek nadziei człowieka Zachodu.
Jeśli moja zasadnicza intuicja jest trafna, oznacza to, że żyjemy już nie tyle w sytuacji permanentnego kryzysu, ale w stanie katastrofy. (Tragifarsa życia politycznego w Polsce, jego nieomal całkowita krzykliwa fikcyjność, na głębszym poziomie jest symptomem powszechnej metafizycznej i aksjologicznej pustki: braku nadziei.) Gdzie leżą zasypane źródła nadziei? Dokąd i do kogo się udać? Trzeba te pytania postawić sobie w całym ich radykaliźmie i nagości. I nie powtarzać bezkrytycznie gotowych formuł. Pójść głębiej i samotniej. Odnowienie nadziei filozoficznej i religijnej człowieka staje się najważniejszym wyzwaniem myślenia i życia. Przynajmniej mojego.