Wielka Sobota − przedziwny dzień; dzień, w którym Kościół nie sprawuje Eucharystii. Bóg umarł. Nie ma Boga, Bóg nas opuścił − zdaje się, gdy przekroczymy tego dnia drzwi świątyni. Wnętrze kościoła odarte jest z ozdób. Jest pustka, ogołocenie, cisza, której starajmy się nie zamącić, nie zagadać.
To wielka Tajemnica zstąpienia do otchłani, którą w liturgii bizantyjskiej próbowano wyrazić słowami: „Najpiękniejszy, piękniejszy od wszystkich śmiertelników ukazuje się nam jako umarły, pozbawiony kształtu − On, który pięknym uczynił wszechświat cały.
Jak zniesie otchłań Twoją obecność? Czy nie zostanie zniszczona, zaciemniona, oślepiona cudownym blaskiem Twojego światła?”. Jak zniosła otchłań tę obecność? Do tego kulminacyjnego punktu prowadzą czytania Wigilii Paschalnej, która choć odprawiana jest w sobotni wieczór, przynależy już do Niedzieli Zmartwychwstania. Historia zbawienia od Adama i Ewy, przez powołanie Abrahama, dzieje narodu wybranego, aż po przełamanie więzów śmierci. Historia, w którą my także jesteśmy wpisani.
Jak zniosła otchłań tę obecność? Ta inna rzeczywistość pozostaje poza możliwością uchwycenia, próbuje ją jednak przybliżać sztuka ikony. Chrystus w przejmującym geście chwyta za nadgarstki Adama i Ewę, ciągnąc ich ku sobie, ku życiu. „Jakież to widowisko!” − chciałoby się zakrzyknąć i tak właśnie brzmią słowa liturgii bizantyjskiej. Jak pisał Jerzy Nowosielski: „Ikona «Zejścia do piekła» jest zaledwie uchyleniem rąbka tajemnicy. Wskazuje ona ten zapomniany na ogół fakt, że to, co jest przez nas poznane, jest zaledwie małą cząstką wielkiej i groźnej niewiadomej i że w Kościele, w liturgii, w sztuce ikony, w tekstach świętych więcej jest do odkrywania niż do przypominania, że ciągle czegoś nowego się dowiadujemy, że rozszerzamy naszą świadomość, a nie tylko powtarzamy i z samozadowoleniem akceptujemy znane nam prawdy”.
