Spolegliwy oportunizm

Staram się nie czepiać. Nie poprawiać na forach. Nie wskazywać palcem literówek na Facebooku. Ja też nie jestem nieomylna, a poza tym po ośmiu godzinach dziennie spędzonych w okowach korektorstwa naprawdę przestaje mieć dla mnie znaczenie, czy przecinek trzeba postawić przed „w sytuacji” czy przed „gdy”, ślepnę na czeskie błędy i głupie literówki, w nosie mam pauzy, półpauzy i dywizy, cudzysłowy polskie, niemieckie i francuskie (tylko definicyjnych nie odpuszczę — za bardzo je lubię). Naprawdę się staram nie czepiać, bo zdaję sobie sprawę z tego, jakie to irytujące, gdy ktoś się mądrzy i przywiązuje nadmierną wagę do de facto błahostek (jednorazowe „ó” zamiast „u” napisane w skrajnych emocjach gdzieś na internetowym forum naprawdę nie powinno dyskwalifikować dyskutanta/-ki), a meritum wypowiedzi nawet nie przemyśli. 

Są jednak dwie kwestie, obok których — bez względu na to, czy jestem zadowolona, wypoczęta, uśmiechnięta czy nie — nie potrafię przejść obojętnie. Istnieją dwa słowa, których niewłaściwe użycie zawsze burzy mój spokój. Te budzące grozę językowe twory to: „oportunizm” i „spolegliwy” (nota bene, pytanie o znaczenie któregoś z nich chyba zawsze pojawia się na testach językowych: czy to olimpiada z polskiego, czy to egzamin rekrutacyjny na stanowisko redaktorskie).

Nie wiem, czy to coś da, pewnie to kropla w morzu potrzeb, pewnie mój apel utonie w odmętach polskojęzycznego Internetu, ale jednak — idealistycznie i niekoniecznie rozsądnie — uważam, że warto. Choć właściwie… tak szczerze, to sama nie wiem, czy warto, ale przytłacza mnie poczucie obowiązku! Nie, no dobrze, nie będę zmyślać, żadne „warto”, żadne tam pompatyczne „poczucie obowiązku” — to czysty, najprawdziwszy egoizm: jeśli jeszcze raz przeczytam, że oportunista to ten, kto stawia opór, a między człowiekiem spolegliwym a uległym nie ma absolutnie żadnej różnicy, to całkiem realnie zacznę WYĆ.

A zatem, Szanowni Państwo, w ramach dzisiejszej akcji uświadamiającej informuję (z pewnością przeważającą większość z Państwa najzupełniej zbytecznie), że oportunista to ‘człowiek bez zasad, przystosowujący się do okoliczności dla doraźnych osobistych korzyści’ (za Słownikiem języka polskiego PWN), a oportunizm to ‘konformizm, ugodowość, rezygnacja z zasad dla doraźnych korzyści; reformizm, uchylanie się od walki’; etym. — łac. oportūnus, czyli dosł. ‘[wiatr wiejący] w kierunku portu; przychylny; korzystny; wygodny’, od ob portum ‘do portu’ (za słownikiem Kopalińskiego); natomiast spolegliwy to ‘godny zaufania, pewny, na którego można liczyć’; etym. — czes. spolehlivý (za słownikiem Kopalińskiego); ewentualnie: 
1) ‘taki, który wzbudza zaufanie i można na nim polegać’;
2) pot. ‘taki, który łatwo ustępuje i podporządkowuje się innym’ (za Słownikiem języka polskiego PWN). 

Jak widać, PWN uwzględnia potoczne znaczenie tego drugiego słowa (więcej: w poradni językowej PWN). Sugeruję jednak, by pamiętać, że za „potoczne” niekoniecznie można uznać wypowiedzi osoby publicznej dla mediów bądź dłuższe teksty pisane nie do szuflady, ale w celu publikacji. Licentia poetica może stanowić argument, ale będzie go stanowić dla osoby, która wie, że ją właśnie stosuje.

Dziękuję Państwu za uwagę i zapewniam, że limit językowego wymądrzania się na ten miesiąc został niniejszym wyczerpany.