Wprowadzenie w Benedykta…
Tomasz Ponikło
„Trwajcie mocni w wierze” – bądźcie świadomi własnej tożsamości przez jej rozumienie. Po lekturze „Wprowadzenia w chrześcijaństwo” właśnie w taki sposób odczytuję hasło pielgrzymki Benedykta.
Punkt wyjścia dla rozważań stanowi chrześcijańskie Credo. W obszernym wprowadzeniu do właściwej analizy wyznania wiary, Ratzinger uwrażliwia Czytelnika na niezwykłą harmonię pierwszego i ostatniego słowa Credo: wierzę i amen. Stanowią klamrę, stwarzają jedność. Źródłosłów „amen” wskazuje na zawierzenie, na pełne zaufanie – na zaufanie kogoś, kto nie ma mocy i powierza się drugiemu. Wszystkie treści wiary to, jak stwierdzi Autor, tylko konkretyzacje wyznania „wierzę w Ciebie”, które kierujemy do Boga.
Mówię „wierzę” i jednocześnie pytam „czy to na pewno Ty?”. Wiara chrześcijańska to wiara osobowa. Bóg wchodzi w relacje z człowiekiem. Jest tak blisko, że możemy Go „zabić”. Ma imię. Człowiek potrafi Go zawołać. Emanuel. Nawiązuje się dialog. Rozmowa spełnia swój cel nie w momencie wypowiadania się o czymś, ale wówczas gdy „wypowiadamy siebie”. Ratzinger znów sięga do etymologii – nazywanie Credo symbolem ma głęboki sens. Pierwotne znaczenie wyrazu „symbol” oznaczało włączanie do całości. Następuje wewnętrzna jedność.
Przestrzeń kontaktu Boga z człowiekiem, człowieka z Bogiem, to wiara. Wiara czyli most rozciągnięty pomiędzy doczesnością a wiecznością, człowiekiem i Bogiem. Trzeba na niego wejść, iść przed siebie. Czasem się cofnąć. Ale – jak podkreśla Autor – tylko w nawróceniu trwającym całe życie możemy pojąć, co to znaczy mówić „wierzę”. Stan rozdarcia, chwile wątpliwości, to element ludzkiej kondycji.
Wiara rodzi się nie z „zastanawiania się”, ale z dialogu – ze słuchania i z mówienia, wypowiadania siebie wobec drugiego. W dialogu szukamy odpowiedzi na to, co nas przerasta – cały czas mamy wyraźne odczucie, że musi być Coś większego niż my sami. Wreszcie człowiekowi ukazuje się świadomość daru, bycia obdarowanym. W dodatku, obdarowanym w nadmiarze; sam dar nas przerasta. To zasadnicza sprawa ludzkiego losu: odnaleźć sens istnienia między zwątpieniem a wiarą.
Niepewność miejscem spotkania? Tak. Ratzinger przywołuje słynną metaforę wiary jako belki na morzu. A my powtórzmy jego myśl: wiarę można zrozumieć tylko wtedy, gdy ciągle się nawracamy. Kiedy na nowo stawiamy przed sobą najprostsze pytania – nie dlatego, że coś się zmienia, tylko z powodu dojmującej potrzeby rozumienia siebie samych w świecie.
A świat chrześcijanina jest światem nowym. Wyraża się go odmawiając Credo, czyli wspominając życie Jezusa Chrystusa. Ratzinger: „Tutaj schodzą się w jedno teologia i antropologia i na tym odtąd polega to, co najbardziej wzrusza w chrześcijaństwie”. Bóg jest z nami. Wchodzimy z Nim w relację. Otrzymaliśmy w Objawieniu zaproszenie do odważnego wejścia w przyszłość. „Chrystus jako człowiek przyszłości nie jest człowiekiem dla siebie samego” – pisze Autor. – „tylko jest naprawdę człowiekiem dla drugich; człowiekiem przyszłości jest właśnie dlatego, że jest całkowicie otwarty”. Jest człowiekiem „dla” innych ludzi, „u którego ściany egzystencji zostały zburzone”, i który przez to stał się „przejściem” – Paschą.
Ratzinger: „Powiedzmy to całkiem po prostu, może nawet narażając się na nieporozumienie: nie ten, kto wyznaje tę wiarę, jest prawdziwym chrześcijaninem, tylko ten, kto przez to, iż jest chrześcijaninem, stał się naprawdę człowiekiem”. Być człowiekiem oznacza posiadać świadomość daru, potrzebę wiary, akceptację warunkowania wiary przez miłość, a miłości przez nadzieję, jak w Pierwszym liście do Koryntian 13, 13.
„Wprowadzenie w chrześcijaństwo” to wskazanie tożsamości chrześcijaństwa wśród licznych nurtów intelektualnych, kontekstów religijnych, Starego i Nowego Testamentu, filozofii, historii… Ale to przede wszystkim ważna – i wymagająca – propozycja wychylenia się ku przyszłości, która rozpoczęła się wraz z przyjściem na Ziemię Jezusa Chrystusa, to zaproszenie do wkroczenia na most, za którym zaczyna się „przejście”…
