Antropologia i etyka seksualna

Czystość w Towarzystwie Jezusowym

Spread the love

CZYSTOŚĆ W TOWARZYSTWIE JEZUSOWYM

Poniższy tekst omawia różne aspekty czystości jezuity. Dla mnie osobiście jest to bardzo ważny tekst: norma i inspiracja dla mojego przeżywania czystości jako zakonnika jezuity. Ten tekst pomógł mi lepiej rozumieć wyzwania stojące przede mną, radzić sobie z trudnościami, rozmawiać otwarcie o własnej seksualności i stawać się bardziej przejrzystym w tej dziedzinie. Mam nadzieje, że zainteresuje on i będzie pomocny dla innych celibatariuszy, a osobom powołanym do małżeństwa pozwoli lepiej zrozumieć specyfikę seksualność osób żyjących w celibacie. Wiele z praktycznych zaleceń obecnych w tym tekście jest również wartych polecenia w innych stanach życia.

*****

Jezuita nie może udawać, że decyzja taka nic nie kosztuje. Pociąga ona bowiem za sobą rezygnację z małżeńskiej intymności, wyrzeczenie się tak bardzo ludzkiego pragnienia posiadania dzieci oraz tego szczególnego przywiązania uczuciowego, stanowiącego jedno z najbogatszych doświadczeń życiowych i normalny warunek ludzkiego dojrzewania. Jezuita rezygnuje z radości, jakie daje przynależenie do własnej rodziny i życia w rodzinnym gronie. Gdyby nie czuł czasem bólu związanego z utratą niektórych najpiękniejszych i najsubtelniejszych radości ludzkiego życia, nie byłby w pełni człowiekiem. Mimo iż czekają go inne i to głębsze radości, nie zdołają one jednak całkowicie usunąć poczucia braku czegoś.

Wprowadzenie

1. W obecnym stuleciu w wielu częściach świata dokonała się znacząca przemiana w rozumieniu sensu płciowości na płaszczyźnie stosunków międzyludzkich. Mężczyźni i kobiety coraz bardziej postrzegają swoją płciowość jako dar uzdalniający ich do wyrażenia najgłębszej miłości i oddania. Wielu z nich rozumie płciowość jako część „sakramentu małżeństwa”, poprzez który można doświadczyć miłości Bożej w kontekście wzajemnej miłości małżonków. Jednocześnie ostatnie dziesiątki lat pogłębiły świadomość strukturalnych niesprawiedliwości, których ofiarą są kobiety, a także różnych przejawów wypaczeń, wyzysku i nadużyć towarzyszących zmianom, jakim podlegają role pełnione przez obydwie płci, oraz zewnętrzne formy wyrazu płciowości. Ponadto współczesna reklama i widowiska dały seksualności bezprecedensowe, centralne miejsce w wielu kulturach. Stąd kilka ostatnich dziesięcioleci określa się mianem epoki „rewolucji seksualnej”.

2. W tym samym okresie celibat stał się przedmiotem surowej krytyki tak wewnątrz, jak i na zewnątrz Kościoła. Tysiące osób opuściło życie zakonne lub posługę kapłańską, aby zawrzeć związek małżeński. Środki masowego przekazu podawały sensacyjne przykłady niewierności i nadużyć. Na całym zaś świecie ludzie zadają pytania i wyrażają wątpliwości co do sensu i wartości czystości kapłańskiej oraz zakonnej.

3. 34 Kongregacja pragnie ustosunkować się do tych pytań, wypowiedzieć się wprost i z całą szczerością o znaczeniu czystości w życiu jezuity oraz wyrazić wolę dalszego jej wspierania. Nie publikujemy tego dekretu z tym przeświadczeniem, jakoby w Towarzystwie Jezusowym rozpowszechnione było zjawisko sprzeniewierzania się czystości. Wprost przeciwnie, jesteśmy przekonani, iż pomimo wyzwań i prób, w które obfitują dzisiejsze czasy, dzięki łaskawości i dobroci Bożej wierność czystości charakteryzuje dziś życie Towarzystwa, podobnie jak było to i w przeszłości. Przekonanie takie opiera się na dobrej znajomości i wiedzy, jaką delegaci zgromadzeni tu ze wszystkich Prowincji Towarzystwa mają o swoich współbraciach. Zostało to potwierdzone przez długotrwałe analizowanie obecnego stanu Towarzystwa dokonane przez obecną Kongregację. Tę właśnie wierność będącą darem łaski mamy nadzieję umocnić i utwierdzić w obliczu tak wielu przeciwnych jej prądów kulturowych.

4. Celem niniejszego dekretu jest zatem udzielenie autorytatywnej odpowiedzi na pytanie: na czym polega czystość ślubowana przez jezuitę i w jaki sposób Towarzystwo Jezusowe może ją nadal wspierać w całej jej rozciągłości.

5. Ignacy chciał, aby Towarzystwo Jezusowe było zakorzenione w postawie wyrzeczenia i gotowości całkowitego oddania się na służbę Bogu . Towarzystwo miało być zatem realizacją życia apostolskiego: „Oto my opuściliśmy swoją własność i poszliśmy za Tobą” (por. Łk 18, 28). Owo wyrzeczenie się obejmuje dla jezuity „dom lub żonę, braci, rodziców albo dzieci dla Królestwa Bożego” (por. Łk 18, 29). Głęboka osobista miłość umożliwia takie właśnie pójście za Chrystusem. To miłość wybiera Go zamiast wszystkiego, z czego się zrezygnowało . Mówiąc o tym, jezuita ma na myśli swej ślub czystości – czystości możliwej dzięki łasce i którą wybrał podobnie jak Jezus, aby służyć Królestwu niebieskiemu w pełnieniu misji.

6. Narażając się na kpiny ku uciesze jednych i ku zdziwieniu wielu innych Ignacy utrzymywał, że jezuita w zachowywaniu czystości winien starać się naśladować czystość anielską . Nie oznacza to jednak, że ma postępować tak, jakby gardził swoim ciałem. Jest on raczej powołany, by urzeczywistnić w swoim życiu tę jedność wizji i gotowość do misji, którą według Ignacego odznaczają się aniołowie. Dla Ignacego są oni „duchami usługującymi, posłanymi aby służyć”. Żyją w bliskiej zażyłości z Bogiem, pełniąc rolę Bożych sług w dziele przyciągania ludzi do Niego . Poprzez życie w czystości, jezuita stara się urzeczywistnić w swoim postępowaniu i myślach analogiczną, niewzruszoną jedność z Bogiem w modlitwie i posłudze apostolskiej.

7. Poprzez ślub czystości jezuita jest zatem poświęcony i zjednoczony z Bogiem jako Tym, który „działa we wszystkich rzeczach” dla zbawienia rodzaju ludzkiego. Czystość jest przede wszystkim łaskawym darem Bożym, wzywającym jezuitę do bycia uczniem i do wyrzeczenia zdolnego uwolnić jego serce od naturalnego pragnienia wyłącznych przywiązań i pociągnąć go do uniwersalnej miłości Boga wobec wszystkich ludzi . Czystość jest więc darem, by upodobnić się do Chrystusa.

Apostolski charakter czystości

8. Takie życie w czystości poświęconej Bogu stanowi żywe świadectwo, że Chrystus potrafi pociągnąć ludzi do pełnej miłości, a także prorockie przypomnienie, iż zostaliśmy ostatecznie stworzeni dla przyszłego życia z Bogiem, w którym dzieci zmartwychwstania „żenić się nie będą, ani za mąż wychodzić” (Łk 20, 34-36). W ten właśnie sposób życie bezżenne dla Królestwa niebieskiego jest głoszeniem Ewangelii bardziej poprzez czyny niż słowa. Może ono ukazywać, że Bóg i Królestwo Boże przeżywane jako życiowa pasja i nadzieja, mogą stać się rzeczywistością absolutną, przewyższając swoją atrakcyjnością wszystkie inne ludzkie wartości. Z tej racji tego rodzaju życie w całej historii Kościoła było postrzegane jako najbardziej „odpowiedni środek, który ułatwia osobom zakonnym ochocze poświęcenie się służbie Bożej i dziełom apostolstwa”.

9. Wynika stąd, że w naszym Towarzystwie nie tylko ubóstwo i posłuszeństwo, ale i czystość ma w swej istocie charakter apostolski. Jezuici nie traktują czystości wyłącznie jako środka do osobistego uświęcenia, lecz jako wezwanie do zjednoczenia z Chrystusem w dziele zbawienia rodzaju ludzkiego . Zgodnie z celem naszego Instytutu, przeżywamy apostolską czystość jako szczególne źródło duchowej płodności w świecie, jako środek do osiągnięcia głębszej miłości i coraz większej apostolskiej dyspozycyjności względem wszystkich ludzi . Oznacza to, że czystość jezuicka nie współzawodniczy z małżeństwem, lecz raczej utwierdza jego wartość. W obu tych sprawach chodzi o miłość i o wierność głębszą niż tylko płciowa forma wyrazu, a chrześcijańskie małżeństwo i zakonna czystość to dwa różne i jednocześnie uświęcone sposoby realizacji tejże miłości i wierności. Tylko nieliczni są powołani do życia w Towarzystwie Jezusowym, lecz dla człowieka, który został do niego wezwany, czystość ma sens jedynie wówczas, gdy staje się środkiem do osiągnięcia większej i bardziej autentycznej miłości apostolskiej.

10. Może to okazać się szczególnie doniosłe w naszych czasach, kiedy tylu dąży do usunięcia z kręgu swego zainteresowania i troski całych kategorii ludzi, utożsamiając jednocześnie miłość z erotyzmem i hedonizmem, i wykorzystują to utożsamienie do osiągania coraz większych korzyści finansowych kosztem degradacji człowieka. Miłość serdeczna, prawdziwie ludzka i okazywana w sposób bezinteresowny wszystkim, a szczególnie ubogim i odsuniętym na margines, może stać się potężnym znakiem kierującym ludzi ku Chrystusowi, który przyszedł, aby objawić nam, czym naprawdę jest miłość i że Bóg jest miłością .

11. Z racji swojej czystości jezuita może żyć w postawie radykalnej dyspozycyjności apostolskiej. Wyznaczone mu zadania zawsze mają w sobie coś z tymczasowości; jezuita powinien być stale gotowy udać się posłusznie w inne miejsce, do podjęcia się innego zadania. Tego rodzaju oderwanie się od stabilitas, od określenia siebie jako członka jednej rodziny czy szerszego kręgu krewnych, a nawet jednego lokalnego Kościoła, kultury czy miejsca, stanowi charakterystyczny rys jezuity. Jest to konstytutywny element jego posłuszeństwa, a bezżenność wybrana ze względu na Królestwo Boże umożliwia tego rodzaju posłuszeństwo dla misji. Apostolska dyspozycyjność nie upośledza sfery uczuciowej jezuity, ponieważ jego czystość przybiera kształt kontemplatywnej miłości obejmującej wszystkich ludzi, czyniąc go otwartym i zdolnym do odnajdywania Boga wszędzie.

12. Jezuici postanowili zatem ofiarować samemu Bogu oraz Jego światu, w łączności z Chrystusem, owo szczere, proste i wymagające życie konsekrowanej czystości .

Przedmiot i znaczenie ślubu czystości

13. Ze względu na zamieszanie panujące w naszych czasach, musimy bardzo dokładnie określić znaczenie ślubu czystości, jeśli mamy zachowywać go jako jeden z elementów nadający sens życiu każdego z nas. Ślub ten jest wynikiem świadomej i wolnej decyzji podjętej pod wpływem łaski . Poprzez ślub czystości jezuita oddaje się Panu i na Jego służbę w tak jedynej i niepowtarzalnej miłości, że wyklucza ona małżeństwo oraz każdą inną wyłączną formę międzyludzkich stosunków, a także genitalne sposoby jej wyrażania i zaspokojenie popędu płciowego. Tym samym ślub czystości pociąga za sobą obowiązek całkowitego zachowania celibatu ze względu na Królestwo niebieskie . Przyjmując ewangeliczną radę życia w czystości, jezuita pragnie pogłębić swą zażyłość z Bogiem, swoje upodobnienie do Chrystusa, przyjaźń ze współbraćmi jezuitami i swoją służbę innym, a jednocześnie dąży on do pogłębiania osobistej dojrzałości oraz zdolności miłowania. Świadectwo wielu jezuitów potwierdza, że życie przeniknięte osobową miłością i służbą jest źródłem głębokiego szczęścia.

Cena, jaką trzeba zapłacić

14. Jezuita nie może udawać, że decyzja taka nic nie kosztuje. Pociąga ona bowiem za sobą rezygnację z małżeńskiej intymności, wyrzeczenie się tak bardzo ludzkiego pragnienia posiadania dzieci oraz tego szczególnego przywiązania uczuciowego, stanowiącego jedno z najbogatszych doświadczeń życiowych i normalny warunek ludzkiego dojrzewania. Jezuita rezygnuje z radości, jakie daje przynależenie do własnej rodziny i życia w rodzinnym gronie. Gdyby nie czuł czasem bólu związanego z utratą niektórych najpiękniejszych i najsubtelniejszych radości ludzkiego życia, nie byłby w pełni człowiekiem. Mimo iż czekają go inne i to głębsze radości, nie zdołają one jednak całkowicie usunąć poczucia braku czegoś.

15. Wybierając życie w czystości, jezuita doświadcza pewnego rodzaju samotności – nie opuszczenia, lecz samotności. Niekiedy samotność ta może przybrać formę pustyni, szczególnie wówczas, gdy doświadcza bardzo nikłej lub żadnej satysfakcji, bądź gdy pozbawiony jest wsparcia ze strony otoczenia. Niekiedy zaś samotność może stać się krzyżem, doświadczeniem poczucia bezużyteczności, lęku i śmierci .

16. Przez całe swoje życie jezuita będzie oddawał innym swój czas i talenty, nie oczekując w zamian żadnej rekompensaty. Nie szuka on własnej korzyści i osobistego powodzenia, ponieważ nie dąży do stworzenia własnego domu i rodziny. Jego czystość pozwala mu wzrastać w ubóstwie. U kresu swego życia, dzięki ślubowi czystości, stanie się ubogim. Talenty, wykształcenie, siły fizyczne mogły stać temu na przeszkodzie. Teraz to wszystko należy już do przeszłości, bowiem zostało oddane innym. Jezuita staje się ostatecznie ubogim jak Chrystus, który „będąc bogaty, dla nas stał się ubogim” (2 Kor 8, 9) . Jest człowiekiem nie posiadającym ani rodziny ani majątku, który nie zbudował nic dla siebie i w Bogu szuka sensu swego życia. Ubóstwo wypływające z czystości nie niszczy życia jezuity: pod wieloma względami jest ono jego ubogaceniem i wypełnieniem . Jezuita nie powinien jednak udawać, że takie życie nic go nie kosztuje.

Normy, zasady i wskazania

17. Uwaga wstępna: Wiele z elementów kształtujących życie jezuity zostało omówionych w innych miejscach. Ponieważ jednak stanowią nieodłączną pomoc dla życia w czystości, zostaną tu wymienione, byśmy mogli spojrzeć na jezuickie życie oraz jego wymagania jako na organiczną całość.

18. I. Zażyłość z Bogiem i przyjaźń z Chrystusem, stojące u początku powołania jezuity, podtrzymują w nim ducha wierności. Ta właśnie miłość skłoniła go do obrania tego rodzaju życia; bez nieustannego wzrastania w niej nie można utrzymać i pogłębiać zobowiązań związanych z czystością. Owo świadome i przeniknięte miłością zjednoczenie z Bogiem wyraża się w modlitwie, czy to chwilach formalnego skupienia, czy też w postaci atmosfery wypełniającej cały dzień.

Wskazania:

19.[1] Główną troską wszystkich jezuitów winno być świadome szukanie obecności Boga w modlitwie osobistej, jak medytacja, kontemplacja i rachunek sumienia, oraz w modlitwie wspólnotowej, jak liturgia godzin, rozeznawanie wspólnotowe i spontaniczna modlitwa w grupie. Pośród wielu zajęć jezuici mogą uczyć się rozpoznawać obecność Bożą jako horyzont swego życia, postrzegać immanentną opatrzność Bożą, która włącza ich w dzieło zbawienia rodzaju ludzkiego, a także przylgnąć do Boga jako do celu stanowiącego motyw ich działania. Uczą się w ten sposób znajdować Boga we wszystkich rzeczach. Sprawowanie Eucharystii – często razem jako wspólnota – powinno stanowić centralny element tego życia. Znaczący wpływ powinien także mieć sakrament pojednania. Jezuici winni corocznie odprawić w sposób sumienny Ćwiczenia duchowne. Wszystkie te składniki jezuickiego życia wywodzą się z fundamentalnej dyrektywy Formuły Instytutu: każdy, kto chce wieść nasze życie, „ma się też troszczyć, żeby na pierwszym miejscu, jak długo żyć będzie, miał przed oczami Boga” .

20. [2] Na podstawie doświadczenia Towarzystwo przekonało się, że podstawową pomocą dla wiernego trwania w czystości jest głębokie, a zarazem pokorne i szczere nabożeństwo do Najświętszej Maryi Panny. Rozpowszechniło się ono wśród nas już od czasów św. Ignacego .

21. II. Życie wspólnotowe odgrywa tu istotną rolę. Wspólnota nie może z pewnością zastąpić żony czy dzieci; może jednak i powinna dostarczyć pomocy i wsparcia dla życia, które zakłada wyrzeczenie się tego. Poprzez rozmaite formy wzajemnej obecności w życiu drugiego oraz wzajemnego wspierania się, jezuici stają się dla siebie pośrednikami obecności Pana, któremu ofiarowali siebie poprzez ślub czystości. Owo wzajemne pośredniczenie i wzajemna wymiana tworzy naszą wspólnotę zakonną. Nasze stałe i jakże potrzebne wzajemne zaangażowanie jest warunkiem wspólnego wzrastania w czystości .
Wynika stąd, że jezuita nie może przeżywać swej apostolskiej czystości w separacji od innych. Jako prawdziwy „dar z góry”, apostolska czystość powinna prowadzić do jedności tak ze współbraćmi jezuitami, jak i ludźmi, którym służymy. Bardzo to smutne, gdy czystość przeradza się w zamknięte w sobie starokawalerstwo . Z tego powodu życie wspólnotowe musi być nie tylko wsparciem, ale również uprzywilejowanym miejscem przeżywania czystości zdrowo i po ludzku. Gdy życie wspólnotowe ofiarowuje solidną pomoc i staje się wyzwaniem w prawdzie, wówczas jezuici odczuwają pragnienie, by poprzez swoją czystość objawiać Boga, który „trudzi się” przychodząc z pomocą innym. Należy zatem stale cenić i rozwijać mocną więź pomiędzy apostolską czystością i apostolską wspólnotą.

Wskazania:

22. [3] Nasze domy winny być wspólnotami, w których życie modlitwy i wzajemna wymiana wartości religijnych pomiędzy współbraćmi stanowią zwykłą cechę życia codziennego. Powinny istnieć pory dnia i tygodnia, w których członkowie wspólnoty spotykają się na modlitwę, rekreację i posiłki. Jest również rzeczą ważną, by przewidzieć w ciągu roku dłuższe okresy czasu na skupienie i modlitwę, podczas których jezuici tworzący daną wspólnotę dzielą się refleksjami na temat religijnej rzeczywistości i wykonywanej przez siebie misji. W sposób właściwy dla Towarzystwa liturgia powinna wyznaczać rytm wspólnocie jezuickiej, podobnie jak należałoby oczekiwać tego od żywej wspólnoty chrześcijańskiej. Wszyscy członkowie wspólnoty wzywani są dzisiaj przez Towarzystwo do przyjęcia na siebie odpowiedzialności za umacnianie tego rodzaju wspólnoty .

23. [4] Wspólnoty takie powinny promieniować głęboko chrześcijańską gościnnością „według zwyczajów stosowanych w różnych miejscach”, tak byśmy dzielili się tym, co mamy, i tym, kim jesteśmy z osobami, które pozostają z nami w przyjaźni bądź którym służymy przez apostolstwo. Z drugiej jednak strony jezuici potrzebują pewnej prywatności w wydzielonych częściach domu. Ponieważ istnieją ogromne różnice co do zwyczajów w poszczególnych kulturach, określenie tego, co właściwe w owej materii, pozostawia się decyzji zarządu Prowincji. Ogólnie można powiedzieć, że rozporządzenia w tej sprawie powinny być tego rodzaju, by nie stwarzać okazji do jakiejkolwiek dwuznaczności lub błędnej interpretacji.

24. III. Życie apostolskie także umacnia zażyłość z Panem, który sam jest źródłem czystości. Pełnienie posług daje świadomość obecności Chrystusa, którą trudno zdobyć bez doświadczenia apostolskiego, tego Chrystusa, z którym jezuita jest złączony jako narzędzie w ręku Boga . Dzięki tej samej łasce jezuici postępują w wierności i coraz większym zjednoczeniu z Bogiem i współpracując z nią „usilnie zabiegają o zbawienie i doskonałość bliźnich” . Ponadto czystość jest ściśle związana z wybranym przez nas sposobem odnoszenia się do innych. Poczucie sensu i radości, będące wynikiem doświadczenia apostolskiego, potwierdza z kolei znaczenie czystości umożliwiającej takie właśnie apostolskie życie. Może to mieć szczególne miejsce, kiedy spełniamy posługę w środowisku ludzi uciskanych i ubogich. W każdym jednak wypadku wzajemne wsparcie oraz oddziaływanie czystości i zaangażowania apostolskiego jezuity staje się możliwe tylko wówczas, gdy pracuje on bezinteresownie i nie szuka własnej korzyści i chwały w pracy duszpasterskiej.

Wskazania:

25. [5] Towarzystwo oczekuje od każdego jezuity nie tylko wierności ślubom, ale także zwyczajnych zewnętrznych znaków owej wierności. Jezuici powinni przyjąć w swojej posłudze i życiu jednoznacznie „profesjonalny” sposób postępowania (modestia), który świadczy o ich kapłańskim i zakonnym zaangażowaniu . Ten sposób postępowania – jako wspólnoty i jako pojedynczych osób – powinien wykluczać wszelką dwuznaczność z ich życia, dzięki czemu ludzie, którym posługują, będą mogli instynktownie polegać na ich bezinteresowności i wierności.

26. [6] Szczególnie ważną rzeczą jest, aby zaangażowani w takie posługi jak kierownictwo duchowne, poradnictwo czy terapia mieścili się we właściwych, „profesjonalnych” granicach, zdając sobie sprawę z możliwości uczuciowych zaangażowań i odpowiedzi na nie oraz bez mylenia tego rodzaju apostolskich relacji z zażyłą przyjaźnią .

27. [7] Różnice wynikające z istnienia różnych kultur i postaw wymagają w tym względzie od jezuitów szczególnej wrażliwości. Wyjeżdżający za granicę powinni bardzo uważać na tamtejszą wrażliwość i zwyczaje odnoszące się do relacji pomiędzy kobietami i mężczyznami. Nie można wszakże oczekiwać, by ludzie, do których przybywają, oceniali ich postępowanie tak samo jak rodacy z kraju, z którego się wywodzą. Ignorowanie takich spraw może doprowa¬dzić do tego, że nasze świadectwo będzie przeciwne wartościom ewangelicznym, których głoszeniu poświęcamy życie.

28. IV. Rozeznanie i samodyscyplina to elementy niezwykle istotne dla życia w czystości. Współczesna kultura masowa jest pod dużym wpływem propagandy konsumpcyjnej, reklam i przynoszącej zyski eksploatacji seksualnych skłonności ludzi. Przesadne, bierne odbieranie programów rozrywkowych może prowadzić do uzależnienia i osłabienia woli. Jezuita musi zachowywać w tym względzie świadomy krytycyzm. Wskazania Ignacego i doświadczenia Towarzystwa na przestrzeni ostatnich wieków potwierdzają, że pewnego rodzaju trzeźwy realizm, rozeznanie i umartwienie są niezbędne w radzeniu sobie z różny¬mi wpływami, na które wystawione jest życie jezuity. Tę potrzebę dyscypliny ciała i umysłu uznają od tysiącleci różne tradycje duchowe. Jezuici mogą się wiele nauczyć od owych duchowych mistrzów, by poddać dyscyplinie ciało i umysł oraz włączyć je w życie modlitwy i służby.

Wskazania:

29. [8] Zakonna roztropność powinna przenikać każdy element życia jezuity. Wymaga to praktykowania rachunku sumienia, umartwienia i strzeżenia zmysłów. Konkretnie mówiąc, jezuita powinien ograniczać wpływ, jaki wywiera nań telewizja, wideo, lektury, wypoczynek, wyjazdy, a także kontakty z innymi. Aby żyć naprawdę po zakonnemu, jezuita musi pytać się szczerze, czy ten lub inny wpływ lub zachowanie się umacnia czy też osłabia wierne zachowanie czystości i dawanie temu publicznego świadectwa. Jezuita nie powinien także ukrywać tego, że jest narażony na pokusy i pragnienia, które mogłyby doprowadzić go do zachowań sprzecznych z przyjętymi zobowiązaniami. Raczej w takich wypadkach powinien szukać pomocy niezbędnej do przezwyciężenia owych pragnień i skłonności.

30. [9] Każdy winien pamiętać, że wszelkie porażki w wiernym zachowywaniu ślubu czystości czy też dwuznaczne relacje mogą boleśnie dotknąć innych ludzi w sferze duchowej i psychicznej. Zachowania takie nie tylko wiążą się z poważnym grzechem, lecz mogą podważyć wiarygodność Towarzystwa w dzisiejszej kulturze, która ze sceptycyzmem przyjmuje możliwość wytrwania w czystości, oraz poważnie zaszkodzić jego skuteczności apostolskiej.

31. V. Dojrzałość uczuciowa. Ponieważ łaska buduje na naturze, dojrzałość duchowa idzie w parze z właściwą dojrzałością emocjonalną. Dojrzałość uczuciowa oznacza rozwój i integrację wszystkich energii i uczuć osoby ludzkiej; nie dotyczy ono tylko sfery seksualnej, ale stanowi szczególne wyzwanie w życiu związanym z wyrzeczeniem, jakiego domaga się nasza czystość. Proces dojrzewania uczuciowego jezuity dokonuje się w kontekście jego ludzkich relacji. Towarzyszy mu we wszystkich fazach życia, a zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych.

Wskazania:

32. [10] Każdy jezuita musi w pierwszym rzędzie uznać, że z pomocą łaski ponosi odpowiedzialność za swój ludzki rozwój. Do niego przede wszystkim należy troska o to, by jego życie charakteryzowało się równowagą umożliwiającą mu zachowanie świadomej kontroli nad swoimi uczuciami oraz utrzymanie w ryzach najgłębszych korzeni swoich pragnień i ludzkich możliwości. Przy pomocy rozeznania winien on nauczyć się rozróżniać „poruszenia”, jakich doświadcza w życiu, podążając za tymi, które prowadzą go do Boga, a rezygnując z zaspokojenia tych, które od Niego odwodzą . Po wtóre, jezuita nie może zamykać się przed trudnościami i kryzysami, jakie niesie życie, lecz winien z taką szczerością stawić im czoło, by dzięki temu pogłębił swoje relacje z Bogiem oraz akceptację samego siebie . Po trzecie, musi on dbać o właściwy wyraz swoich uczuć i twórczości, a także rozwijać w sobie wrażliwość na osiągnięcia ludzkie w sferze sztuki, literatury, muzyki, itp. Po czwarte, powinien unikać takiego stylu życia i pracy, który wiąże się z nadmiernym uczuciowym stresem lub wymaga stałej represji uczuć, prowadzącej w konsekwencji do regresu uczuciowego, „wypalenia się” lub innego rodzaju psychicznego zachwiania. Wreszcie, i co najważniejsze, przyjaźń powinna odgrywać bardzo ważną rolę w jego życiu. Zdolność do nawiązywania dojrzałej przyjaźni z innymi jezuitami, a także z innymi osobami oraz umiejętność współpracy na równych prawach z innymi, to znaki świadczące o uczuciowej dojrzałości. Przyjaźnie mogą nie tylko być wsparciem dla życia konsekrowanego w czystości, ale mogą także pogłębić uczuciową więź z Bogiem, jaką niesie ze sobą czystość.

33. [11] Kierownictwo duchowe stanowi niezbędną pomoc w procesie osiągania dojrzałości duchowej i uczuciowej. Kierownicy duchowi mogą zachęcać prowadzonych przez siebie jezuitów, aby opowiedzieli o swoich doświadczeniach uczuciowych w celu oceny ich wartości oraz rozeznania ich znaczenia. Jednakże kierownik duchowy nie powinien mylić posługi przewodnictwa duchowego z poradnictwem psychologicznym (counseling) czy terapią. Jeśli pojawiają się problemy natury psychologicznej, powinno się osobę kierowaną zachęcić do odwiedzenia terapeuty, psychologa lub psychiatry.

34. [12] Przełożeni mogą w sposób znaczący przyczynić się do uczuciowego dojrzewania tych, którym służą. Mogą pogłębiać we wspólnocie atmosferę wzajemnego zrozumienia i przyjaźni pomiędzy jej członkami. Z drugiej jednak strony nie powinni uchylać się od mniej przyjemnych obowiązków związanych z pełnioną funkcją, tzn. wyznaczania granic, zachęcania współbraci do nieustannego pogłębiania życia jezuickiego oraz nalegania, by wspólnota dawała coraz bardziej jednoznaczne świadectwo konsekrowanego życia. Faktem jest, że ten wymagający sposób życia bardziej sprzyja dojrzewaniu niż permisywizm poszukujący spokoju za wszelką cenę.

35. VI. Sprawa sumienia i kierownictwo duchowe zostały podkreślone z naciskiem w ostatnich dokumentach Towarzystwa, jako podstawowe elementy naszego życia zakonnego. Ponieważ przyczyniają się one do pogłębiania życia jezuitów w czystości, ich wartość staje się przez to jeszcze większa.

Wskazania:

36. [13] Przełożeni powinni uznać za jedno ze swoich głównych zadań umacnianie wzajemnego zaufania i otwartości pomiędzy współbraćmi w Towarzystwie a nimi samymi. Przyczynia się to w sposób istotny do uczciwości i ożywienia sprawy sumienia, szczerości tej wzajemnej wymiany i pomocy, jaką mogą ofiarować każdemu jezuicie.

37.[14] Jest rzeczą bardzo ważną, by kierownicy duchowni, a szczególnie formatorzy, otrzymali właściwe przeszkolenie. W naszych czasach problem ten nabiera wielkiej wagi ze względu na aktualne wpływy i problemy związane z dojrzałością uczuciową i płciowością.

38. [15] Każdy jezuita powinien z całym realizmem pamiętać, że skuteczność w pomaganiu innym do prowadzenia życia czystego uzależniona jest od tego, jak on sam przeżywa wiernie swoją czystość i czy jest świadomy własnych wewnętrznych skłonności, namiętności, lęków i uczuć. Ponadto wspólną odpowiedzialnością wszystkich jezuitów jest, aby poważnie strzec czystości i umacniać ją poprzez wzajemną pomoc braterską i przyjaźń, a także poprzez wspomaganie przełożonych w ich trosce o współbraci i całe Towarzystwo.

39. VII. Przyjęcie i dymisja. Przed przyjęciem do nowicja¬tu, a także później w okresie formacji, Towarzystwo powinno realistycznie ocenić, czy kandydat posiada charyzmat i charakter do tego rodzaju życia wraz z jego wymaganiami co do celibatu i czystości. Uczuciowa dojrzałość w Towarzystwie jest możliwe tylko wówczas, gdy dana osoba posiada odpowiednie podstawowe predyspozycje duchowe i uczuciowe. Chociaż przełożeni ponoszą przed Bogiem wielką odpowiedzialność za wewnętrzne życie Towarzystwa, za jego publiczną wiarygodność oraz za ludzi, którzy zetkną się z posługą duszpasterską jego członków, tym niemniej zdolność ponoszenia tej odpowiedzialności uzależniona jest od gotowości otwarcia się kandydatów i innych współbraci przed nimi w przypadku przeżywania jakichkolwiek trudności. Odpowiedzialność, jaka spoczywa na przełożonych, zobowiązuje ich do towarzyszenia swoim współbraciom jezuitom w ich duchowej wędrówce z łagodnością i zarazem stanowczością, mogą oni jednak działać jedynie w świetle informacji, jakie posiadają.

40.Mimo to decyzja o przyjęciu bądź dymisji może przysporzyć przełożonym wiele trudności, zwłaszcza jeżeli nie są oni świadomi norm ustalonych przez Towarzystwo lub gdy normy te są niejasne, a oni czują się osamotnieni przy podejmowaniu trudnej decyzji. Sformułowanie wspomnianych norm leży w sferze kompetencji zwykłych rządów w Towarzystwie, a ich roztropne zastosowanie – wedle słów św. Ignacego – „zależy od wielu konkretnych okoliczności związanych z osobami, czasem i miejscem . Na ogół jednak, długie doświadczenie Towarzystwa, a także jego podstawowe dokumenty, dyktują nam następujące wskazania (natomiast normy dostosowawcze zostaną określone przez Ojca Generała):

Wskazania:

41. [16] Przełożeni powinni z troską i zrozumieniem próbować wniknąć w emocjonalne napięcia i wewnętrzne uwikłania, jakie każdy kandydat przynosi ze sobą, i starać się zająć szczerze takimi sprawami, jak dojrzałość uczuciowa, rzeczywista zdolność do wstrzemięźliwości seksualnej, zwłaszcza gdy kandydat uprawiał w przeszłości stosunki seksualne i miał inne doświadczenia tej natury. Towarzystwo oraz sam kandydat muszą dokonać możliwie najbardziej jasnej oceny tych kwestii, aby móc wydać trzeźwy sąd o zdolności kandydata do podjęcia naszego stylu życia.

42. [17] Jeśli ktoś nie potrafi przeżywać ślubu czystości w całej pełni, z wewnętrzną wolnością i radością, tzn. jeśli nie potrafi znajdować Boga na drodze życia w czystości, nie powinien, w sumieniu, decydować się na złożenie ślubów czy przyjęcie wyższych święceń, lecz winien opuścić Towarzystwo i znaleźć inny sposób życia, który pozwoli mu służyć Bogu w pokoju i wierności .

43. [18] Z wielką przykrością trzeba stwierdzić, że dla dobra Towarzystwa i osób korzystających z naszej posługi duszpasterskiej nie powinni pozostawać w Towarzystwie – bez względu na posiadany stopień – ci, którzy przez wielokrotnie popełnione z innymi akty przeciw czystości dowodzą, że są niezdolni do przeżywania w całej pełni publicznie ślubowanej czystości, choćby nawet poddali się ewentualnej terapii rehabilitacyjnej .

44. [19] Czerpiąc ze swej wiedzy i umiejętności wydawania osądów, przełożony powinien w duchu braterskiej troski i miłości zwrócić uwagę tym, których niewłaściwe relacje lub ekskluzywne przyjaźni mogą podawać w wątpliwość ślubowaną czystość, wywołać skandal lub naruszyć jedność umysłów i serc charakteryzującą życie jezuickie.

Zalecenia dla Ojca Generała

45. Ponieważ Kongregacja Generalna nie dysponuje wystarczającą ilością czasu ani odpowiednich środków, aby omówić szczegółowo niniejsze zagadnienie, 34 KG prosi Ojca Generała o powołanie komisji ekspertów, która zajmie się dokładnym zbadaniem problemów związanych z wiernością i wiarygodnością czystości w Towarzystwie oraz przeanalizuje sprawę właściwej formacji uczuciowej młodych jezuitów, a także już uformowanych. Zalecamy ponadto każdej Konferencji Prowincjałów podjęcie pracy nad zastosowaniem powyższych wskazań zgodnie z miejscową kulturą, przestudiowanie zagadnień związanych z formacją uczuciową oraz opracowanie odpowiednich metod wychowawczych pozwalających na rozwój tej sfery wśród jezuitów. Wyniki tej pracy należy przedstawić Ojcu Generałowi do zatwierdzenia.

 

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code