Założenia projektu, jego cele, sposoby realizacji, autorzy i tematy
Założenia i cele debat
Z inicjatywy Fundacji Tezeusz i przy współpracy z Laboratorium Więzi w dniach od 6 września do 29 listopada co tydzień w tezeusz.pl będą odbywać się debaty poświęcone ważnym kwestiom społecznym, stanowiącym wyzwanie dla naszej tolerancji. Tolerancji rozumianej jako szacunek dla wolności i odmienności innego człowieka i jego/jej postaw, choćby były one dla nas trudno zrozumiałe, wydawały się błędne, a niekiedy nawet moralnie nie do zaakceptowania. Dla chrześcijan tolerancja jest po prostu jednym z imion miłości bliźniego, caritas, która nie rezygnując z prawdy odnajduje w sobie źródło zrozumienia, akceptacji, a niekiedy koniecznego miłosierdzia wobec osób, które inaczej wierzą, żyją, myślą, kochają, również wtedy, a może w szczególności, gdy błądzą. Będziemy szukać źródeł tolerancji zarówno na gruncie religijnym, zwłaszcza chrześcijańskim, ale też na gruncie filozoficznym i etycznym, który umożliwia dialog w obrębie rozumu i tradycji niekoniecznie zakorzenionych w wierze. Jesteśmy bowiem przekonani, że nikt nie ma monopolu na tolerancję, a każdy nurt światopoglądowy czy religijny w Polsce i Europie ma na swoim koncie zarówno świetlane karty tolerancji, jak i niechlubne akty nietolerancji.
Uważamy, że w Polsce poziom konfliktów społecznych, generowanych w dużym stopniu przez antagonizujący styl uprawiania polityki wynikający z dominującego kulturowego paradygmatu tzw. „tożsamości plemiennych”, jest zbyt wysoki i destruktywny, a jako społeczeństwo w niedostatecznym stopniu pracujemy nad rozwiązywaniem napięć i pokonywaniem dzielących nas różnic w duchu dialogu, wzajemnego zrozumienia i poszanowania. Wiele osób, środowisk i grup społecznych w Polsce czuje się dyskryminowana, odrzucana, ignorowana, czy nawet potępiana i nienawidzona, paradoksalnie, najczęściej z wzajemnością. Chcielibyśmy, aby debaty „Polska tolerancja” w tezeusz.pl przyczyniły się do głębszego zrozumienia wyzwań, jakie przed nami stawia odmienność innych osób i grup, były lekcją dialogu o trudnych sprawach i zwiększyły potencjał tolerancji i wzajemnego zaufania wśród Polaków. Mamy nadzieję, że aktywny udział w debatach zwiększy jakościowy i ilościowy potencjał jej uczestników w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, a dzięki Internetowi wysokiej jakości dyskusja i teksty staną się dostępne wielu Polakom z mniejszych miejscowości, w których takich możliwości na co dzień nie ma.
Specyfika Tezeusza – chrześcijańskiego i katolickiego portalu – jako inicjatora i gospodarza debat
Tezeusz jako portal i Fundacja od lat świadomie i konsekwentnie pracuje nad szerzeniem tolerancji religijnej i światopoglądowej w Polsce tworząc płaszczyznę współobecności i wypowiedzi katolików różnych opcji, wierzących poza kościołami, protestantów, agnostyków, buddystów, niewierzących, ludzi w różnym wieku, wykształceniu, odmiennych preferencjach seksualnych i poglądach politycznych, itd. Redakcja ma swoje sympatie polityczne i kulturowe, ale z obszaru dialogu nikogo z góry nie wykluczamy, przeciwnie cieszymy się, jeśli inni różnią się od nas, nawet, jeśli jest to trudne. Portal odwiedza miesięcznie od 40-55 tys. Czytelników; szacujemy, że każda z debat zainteresuje na samym portalu od 500-1000 osób, nie licząc tych, którzy zetkną się z debatami dzięki naszej współpracy partnerskiej z innymi mediami. Dzięki niezależności personalnej, programowej i finansowej Tezeusz zachowuje pełną autonomię doboru autorów i publikowanych wypowiedzi, bez ingerencji jakiejkolwiek jawnej czy ukrytej cenzury słowa i myślenia, świeckiej czy kościelnej, w granicach zdrowego rozsądku i przestrzegania prawa oraz dobrych obyczajów.
W szczególności zależy nam na przemianie „twarzy” Kościoła katolickiego, aby stawała się ona coraz bardziej przyjazna, przejrzysta i dialogiczna, zdolna do nie pozbawionej krytycyzmu rozmowy z każdym człowiekiem dobrej woli. Uważamy bowiem, że jakość tolerancji w Polsce w dużym stopniu zależy od postaw dominującej religijnie i kulturowo katolickiej większości. Z bólem i skruchą dostrzegamy nasze katolickie, historyczne i współczesne, ograniczenia i porażki w zakresie tolerancji i akceptacji innych, które ranią i oddalają od chrześcijaństwa i Boga miliony Polaków. Chcemy, by nasz projekt „Polska tolerancja” stanowił skromny, ale twórczy i efektywny wkład w znoszenie murów uprzedzeń między nami jako Polakami, katolikami i niekatolikami, i po prostu między nami jako ludźmi. Jesteśmy przekonani, że szlachetne pojęcie tolerancji nie może być zawłaszczane przez żadną grupę czy ideologię, która chciałaby uprzywilejować pewien aspekt tolerancji nadając mu rangę najwyższego i nieomal jedynego kryterium bycia tolerancyjnym.
Chcemy też pokazać, że spotkanie z odmiennością, choć nieraz bolesne i trudne, może też być okazją do zachwytu, fundamentalnej osobistej przemiany, głębokich moralnych wglądów, wzbogacenia o dary innych, tworzenia trwałych i efektywnych kompromisów między grupami społecznymi. Pragniemy, by słowa takie jak: „Polak”, „katolik”, „chrześcijanin” stawały się bliskoznaczne z takimi słowami jak „człowiek tolerancyjny”, „człowiek dialogu”, „ktoś otwarty”, itp. Jesteśmy sceptyczni wobec wyznawców tzw. „mocnych tożsamości”, dla których są one najczęściej pretekstem, by nie dokonywać wysiłku miłości, szacunku, zrozumienia i tolerancji wobec różniących się od nas osób i grup. Wierzymy raczej, że ludzka tożsamość staje się „mocna” i „spójna” głównie dzięki wzrostowi naszej zdolności do autentycznej i bezinteresownej miłości, szacunku, zrozumienia i tolerancji wobec innych istot: ludzi, ale także zwierząt i świata natury, a dla wierzących również i przede wszystkim wobec Boga.
Zapraszani autorzy i autorki debat, partnerzy, czytelnicy, pomysły kontynuacyjne
Do napisania oryginalnych tekstów wprowadzających do debat zapraszamy wybitnych polskich ekspertów, praktyków, publicystów, myślicieli kompetentnych dla danej dziedziny. M.in. abpa Józefa Życińskiego, Pawła Śpiewaka, Agatę Bielik-Robson, Ryszarda Legutkę, Jana Rokitę, ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego, Marcina Króla, Piotra Zarembę, s. Małgorzatę Chmielowską, Tomasza Terlikowskiego, Sławomira Sierakowskiego, Jana Hartmana, Manuelę Gretkowską, Annę Karoń-Ostrowską, Zbigniewa Nosowskiego, Szymona Hołownię, o. Jana Kłoczowskiego OP, Jacka Prusaka SJ, Magdalenę Środę i wielu innych. Zwracamy się do autorów i autorek reprezentujących różne światopoglądy i odmienne spojrzenia na te same sprawy, aby proponowane teksty (2-4 teksty w jednej debacie) odzwierciedlały pluralizm polskiego społeczeństwa. Postaramy się, aby kwestie tolerancji podejmowane były wieloaspektowo, a mianowicie pod kątem etycznym, prawnym, obyczajowym, historycznym, statystycznym, socjologicznym, psychologicznym, itd.
Aktualna lista Autorów i Autorek Debat wrześniowych:
prof. Jadwiga Staniszkis, Jan M. Rokita, red. Tomasz T. Terlikowski, prof. Jan Hartman, o. prof. Jan Kłoczowski OP, prof. Magdalena Środa, prof. Elżbieta Tarkowska, ks. dr Andrzej Draguła, red. Paweł Milcarek, red. Mariusz Agnosiewicz, dr Marek Rymsza, red. Kinga Dunin, red. Adam Szostkiewicz, pani Henryka Bochniarz.
Tekstom oryginalnym będą towarzyszyć tłumaczenia tekstów obcojęzycznych odnoszące się do podejmowanej problematyki. Stworzymy poważną biblioteczkę w polskojęzycznej Sieci poświęconą współczesnym zagadnieniom tolerancji. Wydamy też e-book obejmujący dyskutowane teksty i najciekawsze komentarze. Wszystkie teksty oryginalne będą nagrywane na audio, aby osoby niepełnosprawne wzrokowo lub preferujące słuchanie mogły korzystać z tekstów. Debaty będą co tydzień podsumowywane przez moderatora w formie audiowizualnej.
Do współpracy przy projekcie „Polska tolerancja” zapraszamy też innych partnerów: m.in. Tygodnik Powszechny, Wyższą Szkołę Europejską im. Józefa Tischnera, Frondę, Gazetę Wyborczą lub Rzeczpospolitą, KAI, TVP i innych.
Wielu naszych patronów medialnych chce wykorzystać część tekstów i innych materiałów w swoich wydaniach papierowych i internetowych oraz w radio i telewizji. Dzięki czemu debaty Polska Tolerancja wejdą w obieg dużych polskich mediów.
Aktualna lista potwierdzonych patronów medialnych:
WIĘŹ (współpraca),
RZECZPOSPOLITA,
TYGODNIK POWSZECHNY,
POLSKIE RADIO PROGRAM I (Jedynka),
TELEWIZJA POLSKA – KRAKÓW,
WYŻSZA SZKOŁA EUROPEJSKA im. KS JÓZEFA TISCHNERA
(stan na dzień 25 sierpnia 2010 r.)
W grudniu br. odbędzie się w Krakowie lub Warszawie ostatnia debata stacjonarna, która spróbuje podsumować kondycję polskiej tolerancji i naszkicować kierunki działań w celu jej szerzenia. Myślimy też o Polskiej Karcie Tolerancji, która stanowiłaby konsensualny zapis wartości i sposobów rozmowy i rozwiązywania konfliktów społecznych. Jeśli wyniki debat i współpraca partnerska okażą się obiecujące zainicjujemy ogólnopolską i europejską akcję „Tolerancyjny jak Polak”, której celem będzie realna i wizerunkowa zmiana w postrzeganiu Polaków przez siebie samych i innych.
Bardzo ważnymi uczestnikami projektu „Polska tolerancja”, tymi dla których ten projekt tworzymy, są nasi obecni i nowi Czytelnicy i Czytelniczki. Liczymy na Wasz aktywny udział w poszczególnych debatach, Wasze teksty i pomysły. Dla najaktywniejszych przygotowaliśmy cenne nagrody książkowe oraz bezpłatne zaproszenia i jednodniowy pobyt w Krakowie na debacie podsumowującej. Prace można przesyłać na adres redakcja@tezeusz.pl.
Stworzony przez Fundację Tezeusz projekt zajął wysokie 36 miejsce (na ok. 1200) w konkursie organizowanym przez FIO (Fundusz Inicjatyw Obywatelskich), który dofinansowuje projekt w wysokości ok. 90 tys. zł (90% wartości projektu). Jest to nasz pierwszy grant instytucjonalny. Dotąd utrzymywaliśmy portal głównie dzięki bezpłatnej pracy woluntariuszy i sponsorom prywatnym. Tezeusz jako Fundacja jest organizacją pożytku publicznego, a realizowany projekt jest w całości przedsięwzięciem non-profit.
Plan debat*
- Źródła i kondycja polskiej tolerancji – Debata wprowadzająca– 6 września
- Tolerancja w świecie polityki – 13 września
- Tolerancja społeczna: ubodzy i bogaci, słabiej wykształceni i wysoko wykształceni – 20 września
- Tolerancja religijna i światopoglądowa – 27 września
- Tolerancja wobec osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu, itp. – 4 października
- Tolerancja między osobami o odmiennej płci: kobiety i mężczyźni – 11 października
- Tolerancja między wsią a miastem – 18 października
- Tolerancja wobec mniejszości narodowych i etnicznych – 25 października
- Tolerancja wobec osób o innej orientacji seksualnej – 8 listopada
- Tolerancja wobec osób niepełnosprawnych – 15 listopada
- Tolerancja wewnątrz Kościoła katolickiego – 22 listopada
- Tolerancja między zwolennikami i przeciwnikami aborcji i eutanazji – 29 listopada.
- Polska tolerancja – stacjonarna debata podsumowująca – Kraków lub Warszawa 13 grudnia
Jeśli chcesz wiedzieć więcej, zobacz koniecznie: Pytania do poszczególnych debat
Wkładamy kij w mrowisko, któremu na imię Polska: zobaczymy czego i kogo nie znosimy, i dlaczego, a przede wszystkim, dlaczego warto, by było inaczej i czy jest to w ogóle możliwe: wydostać się z fatalizmów polskiego kotła, nie wyrzekając się polskości.
Serdecznie zapraszamy!
Andrzej Miszk
koordynator projektu i moderator debat „Polska tolerancja”
Prezes Fundacji Tezeusz i redaktor portalu tezeusz.pl. Z wykształcenia filozof i teolog, absolwent Ignatianum, UJ i Milltown, obecnie bloger i publicysta, współpracownik „Więzi”. W latach 1996-2007 był jezuitą, w młodości robotnikiem i uczestnikiem opozycyjnego Ruchu „Wolność i Pokój”. Mieszka w górach, w Kasince Małej, k. Krakowa.
*Zastrzegamy sobie możliwość zmian w programie debat w przypadku konieczności wyższej lub zajścia ważnych wydarzeń, wartych przedyskutowania w ramach proponowanego cyklu. Podane tytuły debat mają jedynie charakter roboczy, odredakcyjne tytuły literackie zostaną im nadane po lekturze nadsyłanych tekstów.
Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
